Tozaltı Kaynakta Parametrelerin Kaynağa Etkileri

Tozaltı Kaynakta Parametrelerin Kaynağa Etkileri

Tozaltı kaynağı 3 mm ve üstü kalın sacların kaynağında kullanılan bir yöntem. Akım üreticisi, kaynak makinesi ve kaynağı yapmaya yarayan traktör olmak üzere üç ana bileşenden oluşan tozaltı kaynağı operatöre ihtiyaç duyulan bir kaynak çeşididir. Tozaltı kaynağına dair parametrelerin kaynak dikişi ve kalitesine etkilerini Gedik Kaynak Müşteri Hizmetleri Müdürü Ömür Danışkan anlattı. 

Tozaltı kaynak yöntemi kaynakçının el yeteneğinden çok operatör rolünü üstlendiği bir kaynak türü. Operatörün, çıkacak kaynak dikişine dikkat etmesinin yanında bilgi birikimi de önem kazanıyor. Tozaltı kaynağın bileşenlerinden olan traktör, kaynak yapmaya yarayan kafa olarak adlandırdığımız ürünü taşıyan tekerlekli ve kendine ait motoru bulunan parçaya deniyor. Operatörün direkt olarak kaynak makinesiyle bir işi olmuyor. 

Kaynak Traktör Türleri 

Kaynak için gereken tel ve toz traktöre yükleniyor ve operatör kaynağı bu makine üzerinden gerçekleştiriyor. Traktörü ise kendi içerisinde ikiye ayırıyoruz: 

• Kaynak yapılacak ürünün sabit olduğu, traktörün hareketli olduğu sistemler
• Traktör sabit, ürünün hareket ettiği sistemler. Bu sistemler daha çok silindirik ürünlerin kaynağında kullanılıyor. 

Tozaltı tekniği manuel çalışan bir sistem değil. Manuel seçeneği olsa da çok tercih edilmiyor. Tozaltı kaynağın zorluğu kaynak banyosunun durumunu görme imkanını vermemesi. Traktör 25-30 cm mesafe kat ettikten sonra cürufun kırılıp kaynağın durumunu operatörün gözden geçirmesi gerekiyor. Bu kontrol için de üç temel iki yardımcı parametre ile karşılaşıyoruz.

Tozaltı Kaynağın Parametreleri

Temel parametreler:

• Traktörün üzerinde bulunan gerilim yani voltaj ayarı
• Akım şiddeti yani amper ayarı
• Birim zaman içerisinde kaynağın ilerleme hızı (cm/dk)

Yardımcı parametreler: 

• Kafanın kaynak yapılacak malzemeye olan mesafesi (Serbest tel boyu)
• Tozaltı kafasının kaynak yönüne göre açısı. Çok kullanılmasa da teknolojik olarak mümkündür.

Temel Parametrelerin Etkileri

• Ark kaynak yöntemlerinde kullanılan kaynak makinelerinin çoğu akım kontrollü makinelerdir. Akımla birlikte kaynağın nüfuziyeti ve genişliğini kontrol etmek mümkün. Tozaltı kaynağı da voltajla kontrol edilebilen kaynak türlerinden bir tanesidir. Burada gerilimin kaynak dikişi üzerinde bir etkisi var. O da kaynak dikişinin genişliğidir. Gerilim arttıkça kaynak dikiş genişliği artar; gerilim azaldıkça kaynak dikiş genişliği daralır. Gerilim açıldıkça da nüfuziyet azlığı yaşanır. Yani kaynak derine inmez. 
• Tozaltı kaynakta gerilim ve akım şiddeti birbirinden bağımsız kontrol edilebilen parametrelerdir. Nüfuziyeti artırmak için akım şiddetini artırmak gerekir. Gerilimin artırılması nüfuziyeti kaybettireceği için akım şiddetini artırıp nüfuziyeti korumak ve artırmak da mümkündür. 
• Tozaltı kaynakta parametrelerin kaynak üzerindeki etkisini bilmemiz gerekiyor. Ondan dolayı el yeteneği gerektiren diğer kaynak türlerinden ayrılıyor. 
• Traktör hızına bakacak olursak kaynak hızı arttıkça birim zamanda nüfuziyeti ve genişliği azalır. Birim zamandaki hız azaldıkça da nüfuziyet ve genişlik artar. Fakat hızı düşürünce maksimum genişlik ve maksimum derinlik elde edileceği düşüncesi de yanlıştır. O zaman nüfuziyet de yine kaybolur ve kaynak dikişinin üst üste yığılması yaşanır. Görsel bakımdan sorun yaratmasa da nüfuziyet bakımından istenileni de vermez. 

Yardımcı Parametrelerin Etkileri

• Kafa malzemeden uzaklaştıkça nüfuziyetini kaybeder. Kafa malzemeye yakınlaştıkça kaynak dikişi yayılmaya başlar. Çok yakın tutmak bir avantaj gibi görünebilir. Ama kafa aynı zamanda toz yığım miktarını da belirler. Çok yakın tutulduğu zaman toz yığma miktarı azalırsa kaynak dikişindeki havuzun havayla temas edebilme riski ortaya çıkar. Bu da kaynakta hata bırakma riskini ortaya çıkarır. Kaynak havuzunu havayla temas ettirmeyecek kadar yakın, koruyacak kadar uzak bir mesafe tercih edilmeli. 
• Tozaltı kaynakta çok kullanılmasa da kafanın açısı da yardımcı parametreler arasında. Tozaltı, çekerek veya iterek kaynak yapmaya uygun bir yöntemdir fakat sahada çok da tercih edilmez. Çekerek kaynak yapıldığında daha derin nüfuziyetli, daha dar ve daha sırtlı bir kaynak dikişi ortaya çıkar. İterek kaynak yapıldığında ise daha az nüfuziyetli, daha geniş ve yüksekliği daha az olan bir kaynak dikişi görülür. Tozaltında kafa açısı yatırılarak kullanılmaz, genellikle malzemeye dik pozisyonda kullanımı tercih edilir.